Το 1997, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναγνώρισε την παχυσαρκία ως την πρώτη μη μεταδιδόμενη επιδημία. Αυτό σημαίνει ότι, αφ’ ενός πρόκειται για ασθένεια, και αφ’ ετέρου ότι εξαπλώνεται ραγδαία. Από αυτήν την επιδημία δεν έχουν γλιτώσει ούτε τα παιδιά. Όσον αφορά τα ελληνόπουλα τα πράγματα είναι ιδιαίτερα ανυσηχητικά, καθώς η Ελλάδα καταλαμβάνει μια από τις πρώτες θέσεις της παιδικής παχυσαρκίας στην Ευρώπη.
Το αν κάποιο παιδί είναι παχύσαρκο μπορεί να διαπιστωθεί με την χρησιμοποίηση κάποιων ειδικών πινάκων καμπυλών ανάπτυξης.
Η παχυσαρκία είναι μια πολυπαραγοντική νόσος δηλαδή είναι μια πάθηση που εξαρτάται απο πολλούς παράγοντες, τα αίτια της οποίας μπορούν να είναι κληρονομικά, γενετικά ή περιβαλλοντικά. Ανάμεσα στους περιβαλλοντικούς παράγοντες, η διαταραχή της διατροφικής συμπεριφοράς ενώπιον μιας υπερπροσφοράς τροφίμων κατέχει σημαντική θέση.
Η κατάσταση των γονέων παίζει πολύ σημαντικό ρόλο τόσο όσον αφορά τα γονίδια όσο και για το περιβάλλον που μεγαλώνει το παιδί και για τις διατροφικές συνήθειες που υιοθετεί από την οικογένεια. Αρκεί να προσέξουμε τα παρακάτω στοιχεία:
• όταν ο ένας από τους δύο γονείς είναι παχύσαρκος ,το παιδί τους έχει 40% πιθανότητες να γίνει και αυτό παχύσαρκο ως ενήλικας
• όταν και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι,το παιδί τους έχει 70% πιθανότητες να γίνει και εκείνο με τη σειρά του παχύσαρκο.
Ένας πολύ σημαντικός παρόγοντας, ο οποίος συντελλεί στην εξέλιξη της νόσου είναι η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. Τα παιδιά είτε δεν έχουν πια πολύ ελεύθερο χρόνο είτε εκείνο που διαθέτουν τον περνούν όλο και περισσότερο μπροστά στην τηλεόραση ή με τα video games.
Το λάθος των γονέων είναι ότι συχνά αναζητούν μια προφανή αιτία για το υπέρβαρο του παιδιού τους. Αυτή η εξήγηση είναι πράγματι καθησυχαστική καθώς θα επωφελούνταν από μια προσαρμοσμένη θεραπεία που θα μείωνε χωρίς κόπο το επιπλέον βάρος του παιδιού τους.Αυτές οι αιτίες, εάν όντως υπάρχουν, είναι σπάνιες. Συνοδεύονται πάντα από μια παύση στην καμπύλη ανάποτυξης: το παιδί παχαίνει αλλά δεν ψηλώνει ή τουλάχιστον δεν ψηλώνει ανάλογα με την ηλικία του. Δηλαδή, όταν ένα παιδί έχει περιττό βάρος λόγω κάποιας ασθένειας που θέτει σε κίνδυνο το ενδοκρινικό του σύστημα , όπως ο θυρεοειδής, τα επινεφρίδια ή η υπόφυση , δεν μεγαλώνει όσο θα έπρεπε σύμφωνα με την ηλικία του.Επομένως είναι περιττό να αναζητούμε τέτοιου είδους ασθένειες εφόσον η ανάπτυξη του παιδιού είναι φυσιολογική.
Η παιδική παχυσαρκία ευνοεί την ανάπτυξη ορισμένων ασθενειών ή ψυχικών διαταραχών ,οι οποίες μπορούν να εκδηλωθούν ακόμη και μετά την εφηβεία. Οι πιο συνηθισμένες απο αυτές είναι :
• Η ακράτεια ούρων, μετά απο κάποια έντονη προσπάθεια,κυρίως στα κορίτσια.Οι ακράτειες αυτές προκαλούν ένα πολύ ισχυρό συναίσθημα ταπείνωσης όταν συμβαίνουν παρουσία τρίτων.
• Η χαλάρωση του δέρματος και η ευθραυστότητά του,με την εμφάνιση ραγάδων.
• Αναπνευστικά προβλήματα , δυσπνοια ή άσθμα μετά απο κόπωση .Κατα τη διάρκεια φυσικής δραστηριότητας μπορεί να εμφανιστεί δυσκολία στην αναπνοή, αναγκάζοντας το άτομο να διακόψει την προσπάθεια.
• Η πρώιμη εφηβεία .Μπορούμε να μιλήσουμε για πρώιμη εφηβεία όταν αυτή συμβαίνει πριν την ηλικία των 8 ετών για τα κορίτσια,και πριν την ηλικία των 9 για τα αγόρια.Η εφηβεία αυτή μπορεί με τη σειρά της να οδηγήσει σε χλευασμούς εκ μέρους των συνομηλίκων.
• Λιθιάσεις της χοληδόχου κύστης.
• Αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων.
• Σκελετικά προβλήματα.Το επιπλέον σωματικό βάρος έχει σοβαρό αντίκτυπο σε έναν οργανισμό που βρίσκεται σε ανάπτυξη,καθώς δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η διαμόρφωση των οστών.Τα γόνατα είναι τα πιό ευπαθή μέλη και συχνά παρατηρούμε στα παχύσαρκα παιδιά αυτό που ονομάζουμε «στραβά γόνατα» (τα γόνατα στρέφονται προς τα μέσα έτσι ώστε να ακουμπούν μεταξύ τους).
• Η αρτηριακή υπέρταση (πιo σπάνια στα μικρά παιδιά).
• Ο διαβήτης.
• Ψυχολογικά προβλήματα ακόμη και κατάθλιψη. Προβλήματα τα οποία δημιουργούνται από τον χλευασμό των άλλων παιδιών και από τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Αποκατάσταση του φυσιολογικού βάρους
Η απώλεια του πλεονάζοντος βάρους μπορεί να παρομοιαστεί με τη χρήση ενός ποδηλάτου. Τα δύο πετάλια είναι απαραίτητα για την εκκίνηση και για τη συνέχεια, θα πρέπει η προσπάθεια να εναλλάσσεται από το ένα πετάλι στο άλλο.
Το πρώτο πετάλι αφορά τη διατροφή και το δεύτερο έχει να κάνει με τη φυσική δραστηριότητα.
Aντικειμενικός στόχος : από το καρπούζι στο κολοκύθι
Τα παιδιά αποτελούν μια ιδιαίτερη περίπτωση αφού η διατροφή τους προσφέρει την ενέργεια που χρειάζονται για να ζήσουν αλλά και τα απαραίτητα συστατικά για την ανάπτυξη τους. Γι αυτόν το λόγο δεν μπορούμε να μειωθεί σημαντικά η τροφή του παιδιού χωρίς να έχει επιπτώσεις στην υγεία του.
Οι οργανισμοί των παιδιών βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη, επομένως είναι πιο εύκολο να περιορίσουμε τις ποσότητες της τροφής ώστε να μεγαλώνει χωρίς να δημιουργεί αποθέματα. Ένα παιδί που είναι λίγο παχουλό διαθέτει ένα μεγάλο πλεονέκτημα σε σχέση με έναν ενήλικα :η ανάπτυξή του. να είναι η απώλεια βάρους η βασική του επιδίωξη , εάν σταθεροποιήσει το βάρος του κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης ,αναγκαστικά αναγκαστικά θα αδυνατίσει και από καρπούζι θα μεταμορφωθεί σε κολοκύθι.
Μια ικανοποιητική απώλεια βάρους που δεν βλάπτει την ανάπτυξη περνάει πρώτα από την υιοθέτηση νέων διατροφικών συνηθειών. Σε κάθε περίπτωση, αυτό σημαίνει την εφαρμογή των εξής βασικών αρχών :
• να μην ξαναγεμίζουμε το πιάτο μας και να μένουμε πάντα στη μία μερίδα, η οποία δεν είναι ίδιου μεγέθους με των ενηλίκων
• να τρώμε σε συγκεκριμένες ώρες, να έχουμε χρόνο και να μη βιαζόμαστε. Καλό θα ήταν όταν τρώμε να μην παρακολουθούμε τηλεόραση
• το πρωινό είναι πολύ σημαντικό για το παιδί. Μελέτες έχουν δείξει ότι παιδιά που δεν λαμβάνουν πρωινό είναι πιο υπέρβαρα από τα άλλα και έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες
• το δεκατιανό στο σχολείο δεν θα πρέπει να είναι μια ανθυγιεινή επιλογή των γονέων ή από το κυλικείο
• οι γονείς θα πρέπει με τη διατροφική τους στάση τους να αποτελούν πρότυπο πορος μίμηση
• οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά για αύξηση της φυσικής δραστηριότητας
• οι γονείς δεν θα πρέπει να ενοχοποιούν κάποιες τροφές και να τους δίνουν το συμβολισμό της τιμωρίας ή της επιβράβευσης.
• Το παιδί θα πρέπει να καταναλώνει τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων (γαλακτοκομικά, φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, κρέας και παραγώγων του)
Συμπερασματικά, η παιδική παχυσαρκία είναι ένα πρόβλημα το οποίο και στη χώρα μας έχει αρχίσει και παίρνει ανυσηχητικές διαστάσεις. Είναι μια πολυπαραγοντική νόσος, στην οποία συμβάλλουν πολλοί παράγοντες για την ανάπτυξη της. Έτσι, θα πρέπει και πολλοί παράγοντες να συνεργαστούν για την πρόληψη της (γονείς, εκπαιδευτικοί, πολιτεία και παιδί). Αυτό που δεν θα πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι το παιδί βρίσκεται στο στάδιο της κορύφωσης της ανάπτυξής του, για αυτό το λόγο η διατροφή του παιδιού θα πρέπει να είναι ισορροπημένη και να έχει ποικιλία.
